Mark Mathijsen (Herveld, 1963) studeerde werktuigbouwkunde in Eindhoven en leidt het familiebedrijf MHB, producent van hoogwaardige stalen ramen, deuren en gevels in Herveld in de Betuwe. Op zoek naar zingeving en verdieping ging hij in zijn jonge jaren (na voltooiing van zijn studie) reizen, met name naar bestemmingen in Azië. In Nepal, waar hij ook zijn latere echtgenote ontmoette, ontdekte hij in een boeddhistisch klooster hoe het boeddhisme een mooie en diepgaande aanvulling biedt op zijn eigen christelijke ziens- en leefwijze. In de afgelopen jaren zijn in zijn eigen bedrijf MHB een aantal originele initiatieven genomen om het gegeven ‘meer liefde, meer compassie’ in praktijk te brengen op, en vanuit, de werkvloer. Dit alles onder het motto ‘Meer Licht’. Daarnaast zet Mark zich in om collega-ondernemers in Nijmegen en omgeving enthousiast te maken voor dit thema.
We ontmoeten elkaar vandaag rondom het thema ‘compassie’. Wie of wat zijn voor jou belangrijke bronnen van inspiratie waardoor je op een compassievolle manier in het leven kunt staan?
Jezus Christus en het boeddhisme raken me diep, en staan het dichtst bij me. Maar vanmorgen bij het ontbijt luisterde ik bijvoorbeeld naar een lezing van Eckhardt Tolle. Ook hij weet me te inspireren en geeft veel handvatten voor mijn dagelijks leven. Maar er zijn meer leraren uit verschillende wijsheidstradities die me inspireren, ook al staan het christendom en het boeddhisme het dichtst bij me.
Het is voor mij bijna van levensbelang om dagelijks te putten uit een bron van wijsheid en compassie. Daar probeer ik dan ook elke dag de tijd voor te nemen. Het is voor mij een stuk bezinning en reflectie, het geeft me ontspanning en tegelijkertijd kracht om rechtop in het leven te staan.
Je bent al vele jaren actief boeddhist. Waarom is het boeddhisme voor jou een goed geestelijk thuis? Hoe geeft het je kracht en inspiratie?
Een mooie vraag, maar ik ga hem toch anders beantwoorden. Zoals ik al eerder zei is wijsheid niet iets exclusiefs voor één traditie. Zo was ik in de afgelopen kerstvakantie in een prachtig spiritueel centrum in het plaatsje Findhorn in Schotland. Het ‘christus bewustzijn’ staat er centraal. Ik heb daar veel geleerd en waardevolle inspiratie opgedaan.
Voor mij is het dus niet zo dat er maar één wijsheidstraditie zaligmakend is. Elke dag zit ik ‘s morgens op het kussen, dit helpt mij om bij mezelf thuis te komen en te ontspannen. Dat is sowieso heel prettig, maar voor mij is dit heel belangrijk om mijn werk goed te kunnen doen. Als ik me bijvoorbeeld ergens gefrustreerd of bang over voel zonder dat ik me daarvan bewust ben, dan heeft dat directe gevolgen voor wat ik hier als directeur doe. Bewustwording, ontspanning, helderheid zijn cruciaal in mijn werk.
Je bent mede-eigenaar en algemeen directeur van het op drie na oudste familiebedrijf in Nederland: MHB BV. Vertel ons, als je wil, iets over de historie van het bedrijf ….
MHB is opgericht in 1938 door Johan Mathijssen, grootvader van mij en van mijn neef en compagnon Remko Mathijsen. De drie letters MHB staan voor: Mathijsen, Herveld, Betuwe. De Mathijssen familie heeft een lange historie in het werken met staal, en de wortels van het bedrijf gaan terug tot in de 17e eeuw. In 1667 startte mijn voorvader Mathijs Henrick smederijwerkzaamheden als meestersmid. Die activiteiten, het werken met ijzer en staal, zijn sindsdien van vader op zoon overgegaan. Hiermee heeft MHB een stevige basis en identiteit. Het bedrijf biedt momenteel werkgelegenheid aan ruim 200 medewerkers op het hoofdkantoor in Herveld en op haar diverse productielocaties.
Jullie ontwikkelen en produceren ramen en deuren van staal en glas en hebben een zeer goede naam opgebouwd. Maar jullie bedrijf probeert ook compassie in praktijk te brengen. We zijn erg benieuwd hoe jullie dit aanpakken.
Daar hebben we een bepaalde vorm voor gevonden en die vind ik best mooi. Iedereen in ons bedrijf weet dat het bij ons gaat om ‘Meer Licht’. Dat wil zeggen meer liefde en meer compassie in de wereld. Die ramen zijn prachtig, en we vinden het echt gaaf om ze te maken, maar als we als bedrijf niets bijdragen aan deze wereld dan heeft het voor mij geen zin. We zijn er om iets bij te dragen. Om hier uitdrukking aan te geven, en zoveel mogelijk medewerkers erbij te betrekken, zijn er drie teams. Eén team werkt aan ‘Meer Licht voor de ander’, (dus voor mensen buiten het bedrijf), één team werkt aan ‘Meer Licht voor onszelf’, en één team werkt aan ‘Meer Licht voor het milieu’. De teams bestaan uit zo’n drie à vijf mensen en men komt eens in de 4 à 6 weken onder werktijd bij elkaar om ideeën te bedenken: de voorstellen waar zij mee komen wordt ingebracht bij de directie en meestal van harte ondersteund. Doordat die ideeën niet top-down maar juist bottom-up ontstaan leeft dit gevoel van ‘Meer Licht’ binnen het bedrijf.
Als directie dragen we natuurlijk ook ons steentje bij. We organiseren trainingen en cursussen die dit streven ondersteunen. We zijn nu bezig met de cursus ‘verbindend communiceren’, (geweldloze communicatie). Juist vandaag volgt een team van tien man deze cursus.
Mark Mathijsen in een van de productiehallen van MHB in Herveld in de Betuwe
Je hebt ook een mooi voorbeeld van een project buitenshuis waarmee jullie werknemers, deels in de vrije tijd, compassie (leven voor de ander) in praktijk brengen. Kun je daarover iets vertellen?
Het team ‘Meer Licht voor de ander’ had vorig jaar een project in Elst. De zus van een van onze werknemers is autistisch en doet vrijwilligerswerk in een winkel waar mensen met een autistische stoornis werken. Maar het was daar één grote puinhoop en voor autisten is dat helemaal niet te doen. Er was dringend behoefte aan een tussenwand, een trap en een fatsoenlijke keuken. Na een gedegen voorbereiding hebben twaalf medewerkers gedurende twee zaterdagen dit alles geplaatst, waarbij de helft van de uren werd uitbetaald in vrije dagen. De andere helft draagt men zelf bij. Het was een geslaagde actie waarvoor het idee dus bottom-up kwam.
Jullie hebben ook een fabriek in Oost Europa waar vanuit dezelfde visie van ‘meer liefde, meer compassie’ wordt gewerkt. Wat is daar het verhaal bij?
We ondersteunen een project voor straatkinderen in de havenstad Constanta aan de Zwarte Zee en een in Boekarest. Het eerste project is ooit opgezet door een Nederlander. Wij ondersteunen de projecten financieel, daarbij zorgen onze collega’s in Roemenië voor onderhoud en dergelijke. Zo gaat er op gezette tijden een busje vanuit ons bedrijf naar Constanta of Boekarest, om er een dag te schilderen of andere klussen uit te voeren.
Kun je nog iets meer vertellen over het team ‘Meer Licht voor het milieu?’
Ze werken heel degelijk en systematisch. Dankzij hun inzet kopen we nu echte groene stroom in, loopt er een grootschalig onderzoek naar zonnepanelen op ons dak en onderzoeken we hoe we plastic verpakkingen kunnen vervangen door een meer milieuvriendelijk materiaal. Ook tegenover het papierverbruik staan ze kritisch: we gaan, door hun toedoen, binnenkort over van 90 grams naar 60 grams papier. Wat het autobeleid betreft vragen ze me wanneer we eindelijk allemaal overgaan op elektrisch rijden. En de vrachtwagens van en naar Roemenië vinden ze te oud en te vervuilend. ‘Dat kan toch niet meer, Mark!’, krijg ik dan te horen. ‘wat gaan we daar aan doen?’ Dat ze zo betrokken zijn en telkens weer met ideeën komen vind ik heel inspirerend, en dat geldt natuurlijk ook voor de andere twee teams.
Jullie mediteren wekelijks op de zaak. Doen jullie dat als directie ook samen met het personeel?
Jazeker, we mediteren elke donderdagmiddag twintig minuten met een klein clubje; als iedereen meedoet zijn we met een man of tien. Er zijn op dit moment ideeën om dit uitbreiden naar tweemaal per week, en dan ook wat langer samen te zitten.
Mark, je bent ondernemer en je wil je voor ‘Nijmegen Stad van Compassie’ richten op het Nijmeegse bedrijfsleven. Je wil kijken of je ondernemers warm kunt krijgen voor meer compassie in de stad. Hoe pak je dat aan, en hoe is dit tot nu toe gegaan?
Hierover heb ik regelmatig gesprekken met Hans Slavenburg (van ‘Nijmegen Stad van Compassie’, bj). In eerste instantie hadden Hans en ik het idee om een studiemiddag te organiseren. Dit plan legde ik voor aan een paar vrienden – ook ondernemers – maar die vonden het plan te vaag. Maar nu hebben we, denk ik, wel het goede idee. Ik wil proberen een intervisiegroepje te starten met ondernemers die net als ik liefde en compassie meer plek willen geven binnen hun bedrijf. We willen elke twee maanden bij elkaar komen en ervaringen delen.
Je wil als werkgever een fijne omgeving creëren voor je mensen en hen vertrouwen en kansen geven. Maar het is niet altijd makkelijk om hierin de juiste de balans te vinden. Want de continuïteit van het bedrijf is net zo belangrijk. In ieder bedrijf kom je, met alle compassie en liefde, in situaties terecht waarin je heel duidelijk moet zijn. En kom je moeilijkheden tegen die om aandacht vragen, en waarin je tegen je eigen onvermogen aan loopt.
Voorbeeld: als een werknemer onvoldoende functioneert gaan we daar natuurlijk met elkaar over in gesprek. Het kan zijn dat die man of vrouw het niet met je eens is, maar in het belang van het bedrijf moet je in gesprek gaan en duidelijk zijn. Duidelijkheid hoeft compassie overigens niet in de weg te staan. Ook als aan iemand verteld moet worden dat afscheid nemen de beste oplossing is, dan kan, en moet, dat met veel respect gebeuren. Met een compassievolle houding dus. Het afscheid verloopt dan toch anders. Alle ondernemers komen dit soort dingen tegen. We delen dus ook de uitdagingen waar we tegenaan lopen. Zo willen we elkaar ondersteunen, van elkaar leren en elkaar verder helpen.
Met welke boodschap zou je dit gesprek willen afronden?
Focussend op het bedrijfsleven: volgens mij zijn er maar weinig ondernemers voor wie geld de enige motivatie is. Natuurlijk hebben we allemaal een inkomen nodig om te overleven maar dat is niet de voornaamste drijfveer: je wil iets bijdragen aan het grote geheel. Maar het is soms zó lastig, en het kan zó frustrerend zijn dat je soms denkt: ‘laat het allemaal maar zitten, ik heb er geen zin meer in….’ Dat zou ik heel jammer vinden, en vandaar dat ik een intervisiegroep zo fijn vind. Hier kunnen we als ondernemers precies zijn wie we zijn. Waar het om gaat is dat we dezelfde motivatie hebben om te willen bijdragen aan meer compassie in je bedrijf en in de wereld. En dat we elkaar ondersteunen in de praktische realisatie ervan.
Dat is toch prachtig!
Interview door Bert Janssen
